Misselijkheid en braken komt veel voor tijdens de zwangerschap. Ongeveer 80% van de zwangere vrouwen ervaart deze symptomen [1]! Gelukkig kunnen de meeste vrouwen er goed mee omgaan. Echter een kleine groep van deze vrouwen, ongeveer 0,3-3% van hen, krijgt te maken met extreme zwangerschapsmisselijkheid. Dit wordt hyperemesis gravidarum genoemd en kan hun dagelijkse leven enorm (negatief) beïnvloeden. Wat is hyperemesis gravidarum, welke voedingsadviezen zijn er en wanneer moet je medische hulp inschakelen?
Wanneer is zwangerschapsmisselijkheid hyperemesis gravidarum?
Het is lastig te zeggen waar de grens ligt tussen ‘gewone’ en ‘extreme’ zwangerschapsmisselijkheid. Om hyperemesis gravidarum (HG) vast te kunnen stellen, is er sinds 2021 een internationale definitie opgesteld [2]. Alle onderstaande criteria zijn vereist voor HG:
- Symptomen beginnen vroeg in de zwangerschap, vóór een zwangerschapsduur van 16 weken;
- Er is sprake van ernstige misselijkheid en/of braken;
- Niet normaal kunnen eten en/of drinken;
- Je wordt enorm beperkt in je dagelijkse activiteiten;
- Tekenen van uitdroging komt vaak voor, maar is niet ‘vereisend’ voor diagnose van HG.
Je zou dus kunnen zeggen: op moment dat de misselijkheid zoveel jouw dagelijkse leven beïnvloedt, dat je (bijna) niets meer kunt, dan kan er sprake zijn van hyperemesis gravidarum.
Voedingstips bij hyperemesis gravidarum
Wanneer je dus erg misselijk bent, kan het heel moeilijk zijn om nog (voldoende) te eten en te drinken en heb je vaak weinig energie. Het kan leiden tot uitdroging, ondervoeding of afwijkingen in het bloed en/of urine.
De behandeling van HG is erop gericht om in eerste instantie voldoende vocht binnen te krijgen en daarnaast te kijken wat lukt om ‘binnen te krijgen’. Onderstaand zie je een aantal adviezen die kunnen bijdragen om beter te kunnen eten en drinken:
- Eet regelmatig kleine maaltijden (iedere 2-3 uur). Eet bijvoorbeeld 6-8 keer iets kleins per dag in plaats van 3 grote maaltijden.
- Niet eten verergert de misselijkheid, dus houd bovengenoemde enigszins aan.
- Kijk of het scheiden van eten en drinken helpt.
- Als het eten van de warme maaltijd niet lukt, probeer dan bijv. brood te eten.
- Vermijd vette/gefrituurde maaltijden, deze blijven langer in de maag.
- Koken kan misselijkheid verergeren. Vraag of iemand anders voor je kan koken.
- Experimenteer met:
- textuur (knapperig, vast, vloeibaar)
- temperatuur (koud of warm)
- smaakvoorkeur (zoet, zuur, bitter, neutraal en vet)
- Blijf experimenteren, hoe iets valt kan ook ineens veranderen.
- Als drinken moeilijk gaat, kijk of dit lukt door alternatieven, zoals fruit (o.a. citrusvruchten en meloen), komkommer, tomaat of waterijs. Of probeer eens ijsklontjes, smoothies of milkshakes uit.
- Als bepaalde voedingsmiddelen en dranken goed bevallen, probeer dan hier dingen mee uit. Bevalt bijvoorbeeld een smoothie? Voeg er dan een fruit, granen of zaden aan toe.
Diëtist bij hyperemesis gravidarum
Het kan zijn dat het niet lukt om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen. Een diëtist kan hierbij helpen met voedingsadviezen specifiek op jou afgestemd. Het kan eventueel zijn dat je een tijdje flesjes drinkvoeding kunt innemen om makkelijker de benodigde voedingsstoffen binnen te krijgen.
Trek in elk geval aan de bel bij een arts of verloskundige als je bijvoorbeeld:
- vaak moet overgeven (meer dan 3x per dag);
- (bijna) niets meer kunt eten of drinken;
- meer dan 5% van je gewicht verliest van voor de zwangerschap;
- dagelijkse dingen niet meer kunt doen zoals douchen of traplopen;
- uitdroging vermoedt (donkere urine, weinig plassen).
Bronnen
- [1] Havnen GC, Truong MB, Do MH, Heitmann K, Holst L, Nordeng H. Women’s perspectives on the management and consequences of hyperemesis gravidarum – a descriptive interview study. Scand J Prim Health Care. 2019 Mar;37(1):30-40. doi: 10.1080/02813432.2019.1569424. Epub 2019 Mar 1. Erratum in: Scand J Prim Health Care. 2019 Mar;37(1):141. PMID: 30822254; PMCID: PMC6454401.
- [2] Jansen, L. A. W., Koot, M. H., Van’t Hooft, J., Dean, C. R., Bossuyt, P. M. M., Ganzevoort, W., … & Grooten, I. J. (2021). The windsor definition for hyperemesis gravidarum: A multistakeholder international consensus definition. European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology, 266, 15-22.
